Zespół Szkoły Podstawowej i Gminnego Przedszkola w Nowej Jastrząbce

Sprawność manualna i grafomotoryczna jest to sprawność rąk w zakresie wykonywania takich czynności, jak: pisanie, rysowanie, wycinanie nożyczkami, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików.
Rozwój sprawności manualnej w okresie przedszkolnym jest niezmiernie ważny, gdyż wraz z rozpoczęciem nauki w szkole szczególnego znaczenia nabierają umiejętności manualne. Odpowiedni poziom sprawności manualnej w znacznym stopniu warunkuje powodzenie dziecka w szkole. Sprawności motoryczne są rodzajem bardzo precyzyjnej koordynacji, w której zasadniczą rolę odgrywają mięśnie krótkie. Sprawność dobrze wyuczona przekształca się w nawyk. Po osiągnięciu kontroli nad tzw. motoryką dużą małe dziecko jest gotowe do uczenia się sprawności. Każdą sprawność motoryczną trzeba opanowywać osobno, ponieważ różni się ona pod pewnymi względami od pozostałych sprawności. Trzymanie łyżeczki przy samodzielnym jedzeniu różni się od trzymania kredki przy malowaniu.
Objawami zakłócenia motoryki manualnej są: opóźnienia w umiejętności posługiwania się przedmiotami codziennego użytku, ubieranie się, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł, trudności w posługiwaniu się nożyczkami, mała wyćwiczalność w zakresie ruchów drobnych (brak precyzji ruchów) związana z nadmiernym lub za małym napięciem mięśni oraz brakiem koordynacji ruchów palców, dłoni i przedramienia, zakłócenia koordynacji wzrokowo - ruchowej przy czynnościach wykonywanych pod kontrolą wzroku (niski poziom graficzny pisma – obniżona sprawność grafomotoryczna, wolne tempo pisania oraz trudności w innych zadaniach plastycznych), szybkość ruchów rąk niedostosowana do zadania, niechętne podejmowanie czynności manualnych. Dzieci z obniżoną sprawnością manualną szybko się męczą przy pracach graficznych i pisaniu. Zakłócenia te mogą występować na tle ogólnej niesprawności ruchowej lub są zaburzeniem izolowanym.

STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 3-LETNIEGO
Ø nawleka korale na sznurek,
Ø drze papier przeciwnym ruchem ręki,
Ø bazgrze z własnej inicjatywy,
Ø rysuje kreskę, szyny, krzyżyk,
Ø rysuje zamknięte koło,
Ø rysuje głowonogi,
Ø buduje most z 3 klocków,
Ø buduje wieżę z 4 i więcej klocków,
Ø formuje wałek z plasteliny, placuszek, kulkę.

STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 4-LETNIEGO
Ø rysuje tylko prawą ręką lub tylko lewą ręką,
Ø podejmuje próby wypełniania konturów przedmiotów na dużych obrazkach,
Ø drukuje kilka wielkich liter,
Ø podejmuje próby cięcia papieru nożyczkami,
Ø rysuje prosty dom,
Ø rysuje postać człowieka.

STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 5-LETNIEGO
Ogólna sprawność motoryczna
Ø potrafi pobiec do góry po schodach nie trzymając się poręczy,
Ø potrafi iść na plecach na odległości 3 m nie dotykając ani razu piętami podłogi,
Ø potrafi skakać na jednej nodze prosto przed siebie na odległości 5m.
Sprawność manualna
Ø potrafi wykonać pojedynczy węzełek wg pokazu i wzoru,
Ø potrafi wyciąć figury płaskie /kwadrat, koło/ i wyciąć z materiału,
Ø buduje samorzutnie złożone budowle z klocków.
Sprawność grafomotoryczna
Ø potrafi odwzorować romb,
Ø rysuje postać ludzką „an face” uwzględniając podstawowe elementy.

 Oto kilka propozycji dla rodziców do ćwiczeń z dzieckiem w domu:

• Układanie z klocków czy koralików różnych przedmiotów np. mebli, samochodów, drzew, figur geometrycznych.
• Układanie z tasiemki czy sznurka różnych figur geometrycznych.
• Ugniatanie kul z bibuły, waty, papieru, plasteliny, gazet.
• Ugniatanie plasteliny i zapełnianie nią różnych powierzchni np. koła, trójkąta, kwadratu.
• Ugniatanie kulek z bibuły, waty czy papieru a następnie wylepianie kulkami różnych powierzchni (prostokąt, koło, kwadrat itp.).
• Wałkowanie cienkich wałeczków z plasteliny czy modeliny i obwodzenie nimi narysowanych przedmiotów i figur. • Wyklejanie z plasteliny czy też modeliny narysowanej postaci ludzkiej (głowa, tułów, ręce, nogi).
• Lepienie z plasteliny czy modeliny różnych zwierząt (np. psa, kota, jeża) ze szczególnym zwróceniem uwagi na części składowe (głowa, szyja, tułów, łapy).
• Układanie na kartkach papieru z różnych materiałów i elementów kompozycji np. z liści, z owoców, z kory, z wełny, ze szmatek itp.
• Zabawy w rzucaniu do celu piłek różnej wielkości, obręczy, woreczków.
• Stukanie czubkami palców naśladując grę na pianinie, padanie deszczu.
• Cięcie papieru wzdłuż linii prostej narysowanej grubym pisakiem.
• Cięcie papieru wzdłuż narysowanej grubym pisakiem linii falistych, łamanych, kolistych.
• Rysowanie dowolnych wzorów palcem i dłonią na tackach z rozsypaną kaszą drobno i gruboziarnistą.
• Nawlekanie koralików czy guzików na sznurek lub żyłkę.
• Przewlekanie sznureczków przez otwory (tzw. wyszywanki bez igły).
• Wycinanie nożyczkami różnych obrazków z gazet i czasopism oraz naklejanie ich na papier.
• Wycinanie nożyczkami po narysowanych liniach (prostych, kolistych, łamanych).
• Zapinanie i odpinanie guzików i zamków błyskawicznych przy ubraniach.
• Łączenie kropel lub kresek tworzących najpierw proste, a później coraz bardziej skomplikowane wzory.
• Uzupełnianie niedokończonych rysunków poprzez dorysowanie np. okna, drzwi lub komina w domu, listków na kwiatku, kropek na biedronce.
• Kolorowanie różnych książeczek ze zwracaniem uwagi na dokładność przy wykonywaniu zadania (nie wychodzenie poza linię rysunku).
• Rysowanie szlaczków i wzorów z elementów liter.
• Obrysowywanie szablonów różnych figur geometrycznych i kolorowanie ich. Szablony można wykonać z grubszego kartonu lub brystolu.
• Kopiowanie przez kalkę techniczną różnych konturów i kształtów. 

Należy pamiętać:

• Czas trwania zajęć powinien być dostosowany do wieku i możliwości dziecka.
• Można pomagać dziecku poprzez delikatne prowadzenie jego ręki.
• Gdy dziecko ma trudności z wykonaniem zadania, należy wskazać dalszy kierunek pracy.
• Należy pozytywnie mobilizować dziecko do samodzielnej pracy poprzez pochwały i zachęty.
• Każdorazowo nagradzać pochwałami wysiłki dziecka włożone w wykonanie zadania. 
• Pamiętać należy o tym, że proponowane ćwiczenia mają być dla dziecka radosną zabawą, a nie przykrym obowiązkiem.